Rehber öğretmenlere 40 saat çalışma süresi yasal olarak uygulanabilir mi?
Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik Hizmetleri Yönetmeliği Taslağının Yasalar Işığında İncelenmesi.
Milli Eğitim Bakanlığı 17.04.2001 tarih ve 24376 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Yönetmeliğini değiştirmek üzere Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik Hizmetleri Yönetmeliği Taslağı hazırlamıştır.
Ancak hazırlanan taslağın, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ve 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu, 222 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu, 439 sayılı Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Yüksek ve Orta Dereceli Okullar Öğretmenleri İle İlkokul Öğretmenlerinin Haftalık Ders Saatleri ile Ek Ders Ücretleri Hakkında Kanun, 5442 sayılı İl İdaresi Kanunun, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunun, 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun, 5395 Sayılı Çocuk Koruma Kanunundan, Milli Eğitim Bakanlığı Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Karardan, Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Eğitim Kurumları Yönetici ve Öğretmenlerinin Norm Kadrolarına İlişkin Yönetmelik hükümlerine aykırı düzenlemeler içermektedir.
Milli Eğitim Bakanlığı; 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu, 222 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu, 439 sayılı Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Yüksek ve Orta Dereceli Okullar Öğretmenleri ile İlkokul Öğretmenlerinin Haftalık Ders Saatleri ile Ek Ders Ücretleri Hakkında Kanunu ve Milli Eğitim Bakanlığı Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Karar ile getirilmeyen;
1- Rehber Öğretmenlere 60 dakika üzerinden 40 saat çalışma süresi uygulamasını,
2- Rehber Öğretmenlerin izin ve tatil günlerinde görevlendirilmesini,
3- Rehberlik eğitimi almamış bir öğretmene rehberlik hizmetleri ile ilgili görevler verilmesini,
4- Sınıf rehber öğretmenliği olmayan öğretmenlere angarya olarak rehberlik hizmetleri ile ilgili görevler verilmesini,
5- Rehber öğretmenlere rehberlik ve psikolojik danışmadaki hizmet alanlarıyla ilişkisiz konularda görev verilmesini,
6- Rehber Öğretmenlere resen aile rehberliği, aile, ev ve hastane ziyaretleri görevi verilmesini,
7- Rehber Öğretmenlere resen koruyucu ve destekleyici danışmanlık tedbiri verilen çocuklara yönelik görevler yüklenmesini,
gibi düzenlemeleri üst hukuki metinler yerine daha alt düzenleyici işlemlerle, kendinin uygun göreceği yönetmeliklerle düzenleyemez.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 124. maddesi 1. fıkrasında da; "Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzelkişileri, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabilirler." şeklinde belirtildiği gibi; bakanlıklar kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabilmektedir. Normlar hiyerarşisinde Anayasa ve yasaların altında yer alan yönetmeliklerin ve diğer mevzuatın yasal düzenlemeleri genişletmek ve değiştirmek gibi bir işlevleri yoktur.
Norm hiyerarşisi içinde daha üst nitelikte norm olan Anayasa ve yasaya uygunluğu zorunlu bulunan Yönetmeliğin ve diğer mevzuatın üst normunda bulunmayan yukarıda maddeler halinde yer verdiğimiz görevleri, yasal düzenlemeleri genişleterek Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik Hizmetleri Yönetmeliği Taslağı ile uygulanır hale getiremez.
Bu hususları tek tek açıklayacak olursak;1- REHBER ÖĞRETMENLERE 60 DAKİKA ÜZERİNDEN 40 SAAT ÇALIŞMA SÜRESİ UYGULANAMAZ
A- Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik Hizmetleri Yönetmeliği Taslağının "Çalışma Saatleri ve İzinler" başlıklı 37. maddesi 1. fıkrasındaki hükümler şu şekildedir.
Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik Hizmetleri Yönetmeliği Taslağının "Çalışma Saatleri ve İzinleri" başlıklı 37. maddesi 1. fıkrasındaki; "Rehberlik öğretmenlerinin çalışma süreleri haftalık 40, günlük 8 iş saatidir. Bir iş saati 60 dakikadır." hükümlerini yasalar ışığında incelersek;
Öğretmenlerin; 1.12.2006 tarihli ve 2006/11350 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan ve 16.12.2006 tarih ve 26378 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Kararın "Aylık karşılığı ders görevi" başlıklı 5. maddesinde aylık karşılığı ders görevi, "Ek ders görevi" başlıklı 6. maddesinde ise ek ders görevleri belirlenmesine karşılık rehber öğretmenlerin ne kadar aylık karşılığı görev yapacağı ek dersle ilgili esaslarda yazmamaktadır.
Rehber öğretmenlerin ek ders görevi; Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Kararın "Ders niteliğinde yönetim görevi" başlıklı 10. maddesi 1. fıkrası (d) bendindeki; "(1) İlgili mevzuat hükümleri ile tespit edilen inceleme, araştırma, planlama, programlama, yönetim, denetim, eğitim ve öğretim gibi görevlerinden; d) Her derece ve türdeki örgün ve yaygın eğitim kurumları rehber öğretmenlerinin ders yılı süresince haftada 18 saati, ders niteliğinde yönetim görevi sayılır ve fiilen görev yapma karşılığında ek ders ücreti ödenir." hükümlerinde yer almakta buna göre Rehber Öğretmenlere 18 saat ek ders ücreti ödenmektedir.
Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Kararın dayanağı ise kararın "Dayanak" başlıklı 3. maddesindeki; "(1) Bu Karar, 5.3.1964 tarihli ve 439 sayılı Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Yüksek ve Orta Dereceli Okullar Öğretmenleri ile İlkokul Öğretmenlerinin Haftalık Ders Saatleri ile Ek Ders Ücretleri Hakkında Kanun ve 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 89 uncu maddesinin verdiği yetkiye dayanılarak hazırlanmıştır." hükümlerinde yer almaktadır.
Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Kararda, öğretmenlerin aylık ve ek ders karşılığı okutmakla yükümlü oldukları ders saatlerini belirledikleri maddelerin dayanağı; 12.03.1964 tarih ve 11654 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 439 sayılı Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Yüksek ve Orta Dereceli Okullar Öğretmenleri ile İlkokul Öğretmenlerinin Haftalık Ders Saatleri ile Ek Ders Ücretleri Hakkında Kanunun 3. maddesindeki hükümlerdir.
REHBER ÖĞRETMENLERE KANUNA GÖRE 15 SAAT AYLIK KARŞILIĞI DERS GÖREVİ, 6 SAATİ ZORUNLU OLMAK ÜZERE HAFTADA 15 SAATE KADAR EK DERS GÖREVİ VERİLEBİLİR
12.03.1964 tarih ve 11654 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 439 sayılı Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Yüksek ve Orta Dereceli Okullar Öğretmenleri ile İlkokul Öğretmenlerinin Haftalık Ders Saatleri ile Ek Ders Ücretleri Hakkında Kanunun 3. maddesindeki; "Madde 3- A) Orta dereceli okulların ikinci devre genel bilgi ve meslek dersleri öğretmenleri maaşları karşılığında ve ihtisasları içinde haftada (15) birinci devre genel bilgi ve meslek dersleri öğretmenleri de maaşları karşılığında ve ihtisasları içinde (18) saat ders okutmakla yükümlüdürler.
Bu öğretmenlere okullarında veya dengi okullarda ihtisasları içinde haftada (6) saate kadar ücretle mecburi ek ders verilebilir. Bu mecburiyet dışında muvafakatleri ile okullarında resmi ve özel dengi okullarda ikinci devre öğretmenlerine dokuz, birinci devre öğretmenlerine altı saate kadar daha ihtisasları içinde ücretle ek ders ve ekzersiz çalışmaları verilebilir.
Birinci devre öğretmenlerinden olup da okuttukları derslerin tamamı veya çoğu ikinci devreden verilenlerin ders sayılarının tespitinde ikinci devre öğretmenleri gibi işlem yapılır.
B)Orta dereceli mesleki ve teknik öğretim okulları atelye ve tatbikat öğretmenleri ile akşam sanat okulları atelye öğretmenleri, okullarında veya diğer dengi mesleki ve teknik okul ve kurslarında maaşlarına karşılık haftada (20) saat ders okutmakla yükümlüdürler.
Bu öğretmenlere ayrıca haftada (20) saate kadar mecburi, (4) saat de ihtiyari olarak ücretle ek atelye, meslek dersi ve ekzersiz verilebilir.
Köy, ilçe ve bölge kursları öğretmenleri haftada (28) saat atelye dersi okutmakla yükümlü tutulurlar.
Bunlara ayrıca haftada (16) saate kadar ücretle ek atelye dersi verilebilir." hükümlerindeki sayısal kriterler baz alınarak; Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Kararın "Aylık karşılığı ders görevi" başlıklı 5. maddesinde aylık karşılığı ders görevleri, "Ek ders görevi" başlıklı 6. maddesinde ek ders görevleri ve "Ders niteliğinde yönetim görevi" başlıklı 10. maddesi 1. fıkrası (d) bendindeki hükümler ile Rehber Öğretmenlerin ek ders görevleri belirlenmiştir.
439 sayılı Haftalık Ders Saatleri İle Ek Ders Ücretleri Hakkında Kanunun 3. maddesi (A) bendindeki hükümlerinde, Rehber Öğretmen adı geçmemesine karşılık madde metninden anlaşılmaktadır ki, Rehber Öğretmenlerin Genel bilgi ve meslek dersleri öğretmenleri statüsünde 15 saat aylık karşılığı ders görevi, 6 saati zorunlu olmak üzere haftada 15 saate kadar ek ders görevi verilmesi gerekmektedir.
Fakat 439 sayılı Haftalık Ders Saatleri İle Ek Ders Ücretleri Hakkında Kanunun 3. maddesi (A) bendindeki hükümlerine aykırı olarak, Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin kararın "Ders niteliğinde yönetim görevi" başlıklı 10. maddesi 1. fıkrası (d) bendindeki hükümlerine göre 18 saat ek ders ödemesi yapılmakta ve 17.4.2001 tarih ve 24376 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Yönetmeliğinin "Çalışma Saatleri ve İzinler" başlıklı 54. maddesindeki hükümlerine göre 60 dakika üzerinden 30 saat çalıştırılmaktadır.
Rehber Öğretmenlere Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Kararın "Ders niteliğinde yönetim görevi" başlıklı 10. maddesi 1. fıkrası (d) bendindeki hükümlere göre 18 saat ek ders görevi verilmesi ve 60 dakika üzerinden 30 saat çalıştırılma işlemi 439 sayılı Haftalık Ders Saatleri İle Ek Ders Ücretleri Hakkında Kanunun 3. maddesi (A) bendindeki hükümlerine aykırıdır.
YÖNETMELİK İLE ÇALIŞMA SAATLERİ DÜZENLENEMEZ
Rehber Öğretmenlerin okulda kaç saat görev yapacağı hususu ise Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Yönetmeliğinin "Çalışma Saatleri ve İzinler" başlıklı 54. maddesindeki; "Rehberlik ve araştırma merkezlerinde görevli uzmanlar ve psikolojik danışmanların çalışma saatleri ve izinleri ile ilgili konular, 14.7.1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 99, 102, 103, 104 üncü maddeleri esaslarına göre düzenlenir.
Rehberlik ve psikolojik danışma servislerinde görevli psikolojik danışmanların çalışma süreleri haftalık 30 iş saatidir. Günlük çalışma saatleri eğitim-öğretim kurumunun özellik ve ihtiyaçlarına göre okul müdürlüğünce düzenlenir. Bu elemanlar izin ve tatillerini diğer öğretmenler gibi kullanırlar." hükümleri ile düzenlemiştir.
İşte bu madde değiştirilerek rehber öğretmenlere 23.07.1965 tarihli ve 12056 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun "Çalışma Saatleri" başlıklı 99. maddesindeki; "Memurların haftalık çalışma süresi genel olarak 40 saattir.
Bu süre Cumartesi ve Pazar günleri tatil olmak üzere düzenlenir. Ancak özel kanunlarla yahut bu kanuna veya özel kanunlara dayanılarak çıkarılacak tüzük ve yönetmeliklerle, kurumların ve hizmetlerin özellikleri dikkate alınmak suretiyle farklı çalışma süreleri tespit olunabilir.
Bakanlar Kurulu, yurt dışı kuruluşlarda hizmetin gerektirdiği hallerde, hafta tatilini Cumartesi ve Pazardan başka günler olarak tespit edebilir." hükümlerine istinaden 60 dakika üzerinden 40 saat çalışma süresi uygulamasını planlamaktadır.
Taslak Yönetmelikteki ilgili madde "Çalışma Saatleri ve İzinleri" başlıklı 37. maddesi 1. fıkrasındaki; "Rehberlik öğretmenlerinin çalışma süreleri haftalık 40, günlük 8 iş saatidir. Bir iş saati 60 dakikadır." hükümleridir.
Fakat 439 sayılı Haftalık Ders Saatleri İle Ek Ders Ücretleri Hakkında Kanun, öğretmenlerin aylık ve ek ders karşılığı görev yapacakları ders sürelerini belirlediği için 657 sayılı kanunun 99. maddesindeki çalışma saatleri öğretmenlere uygulanamaz.
Dolayısıyla öğretmenlerin çalışma saatleri 439 sayılı Haftalık Ders Saatleri İle Ek Ders Ücretleri Hakkında Kanunda düzenlendiğinden Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik Hizmetleri Yönetmeliği Taslağının "Çalışma Saatleri ve İzinleri" başlıklı 37. maddesi 1. fıkrasındaki; "Rehberlik öğretmenlerinin çalışma süreleri haftalık 40, günlük 8 iş saatidir. Bir iş saati 60 dakikadır." hükümleri ile çalışma saatleri düzenlenemez.
2- REHBER ÖĞRETMENLER İZİN VE TATİL GÜNLERİNDE GÖREVLENDİRİLMEZ
B- Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik Hizmetleri Yönetmeliği Taslağının "Çalışma Saatleri ve İzinler" başlıklı 37. maddesi 4. fıkrasındaki hükümler şu şekildedir.
Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik Hizmetleri Yönetmeliği Taslağının "Çalışma Saatleri ve İzinleri" başlıklı 37. maddesi 4. fıkrasındaki; "Rehberlik öğretmenleri tercih danışmanlığı, alan ve ders seçimi, öğrenci tanılama sürecine bağlı olarak yapılacak çalışmalarda izin ve tatil günlerinde görevlendirilir." hükümlerini yasalar ışığında incelersek;
ÇALIŞANLARIN DİNLENME HAKKI ANAYASAL BİR HAKTIR
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının "B. Çalışma şartları ve dinlenme hakkı" başlıklı 50. maddesi 2. ve 3. fıkralarındaki; "Dinlenmek, çalışanların hakkıdır.
Ücretli hafta ve bayram tatili ile ücretli yıllık izin hakları ve şartları kanunla düzenlenir." hükümlerine göre dinlenmek Anayasal bir hak olup izin hakları ve şartları kanunla düzenlenmektedir.
657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun "Yıllık izinlerin kullanılışı" başlıklı 103. maddesi 2. fıkrasındaki; "Öğretmenler yaz tatili ile dinlenme tatillerinde izinli sayılırlar. Bunlara, hastalık ve diğer mazeret izinleri dışında, ayrıca yıllık izin verilmez." hükümleri ile de öğretmenlerin yaz tatili ile dinlenme tatillerinde izinli sayıldıkları hüküm altına alınmıştır.
ANAYASAMIZDA ANGARYA YASAKTIR
Bu durum ayrıca Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 18. maddesinde yer alan "Hiç kimse zorla çalıştırılamaz. Angarya yasaktır." hükümlerine de aykırılık teşkil edecektir.
ULUSLARARASI SÖZLEŞMELERDE ANGARYA YASAKTIR
Uluslararası Çalışma Örgütü (İLO) Türkiye'nin imza koyduğu İLO sözleşmeleri veya diğer uluslararası sözleşmeler Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının "Milletlerarası Antlaşmaları Uygun Bulma" başlıklı 90. maddesinde yer almaktadır.
22.05.2004 tarih ve 5170 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 5170 sayılı yasanın 7. maddesi ile Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 90. maddesine eklenen son cümlesindeki; "Usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası andlaşmalar kanun hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesine başvurulamaz. Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası andlaşma hükümleri esas alınır." hükümleri ile Uluslararası Sözleşmeler iç hukukumuzun bir parçası haline getirilmiştir.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 90. maddesi uyarınca iç hukukumuzun bir parçası haline gelen ve bir uyuşmazlık olması halinde yasalardan önce uygulanacak olan temel hak ve özgürlüklere ilişkin uluslararası sözleşmelerin örgütlenme özgürlüğü ve sendikal haklara ilişkin hükümler içerdiği bilinmektedir.
Buna göre; 13.01.2004 tarih ve 25345 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan İş Sağlığı ve Güvenliği ve Çalışma Ortamına İlişkin 155 Sayılı Sözleşmesinin 3. maddesi (b) bendindeki; "Bu sözleşmenin amacı bakımından; "b "İşçiler" terimi, kamu çalışanları dahil olmak üzere istihdam edilen bütün kişileri kapsar." hükümlerince sözleşme metni memurları da kapsamaktadır.
23.06.1998 tarih ve 23381 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Cebri veya Mecburi Çalıştırmaya İlişkin Sözleşmenin 11. maddesi (b) bendindeki; "Sadece 18'den yukarı ve 45'den aşağı yaşlarda bulunan sağlam yetişkin erkekler cebri veya mecburi çalıştırmaya tabi olabilirler. Bu sözleşmenin 10 uncu maddesinde öngörülen iş türleri hariç, aşağıdaki tedbirler ve şartlar dikkate alınmalıdır.
b-Öğretmenler öğrenciler ve genel olarak idari personelin muaf tutulması;" hükümleri ile memurların cebri ve mecburi çalışmadan muaf tutulacağı kayıt altına alınmıştır.
Dolayısıyla Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik Hizmetleri Yönetmeliği Taslağının "Çalışma Saatleri ve İzinleri" başlıklı 37. maddesi 2. fıkrasındaki; "Rehberlik öğretmenleri tercih danışmanlığı, alan ve ders seçimi, öğrenci tanılama sürecine bağlı olarak yapılacak çalışmalarda izin ve tatil günlerinde görevlendirilir. " hükümleri ile Rehber Öğretmenlerin izin ve tatil günlerinde görevlendirilmesi yasal olarak mümkün değildir.
3- REHBERLİK EĞİTİMİ ALMAMIŞ BİR ÖĞRETMENE REHBERLİK HİZMETLERİ İLE İLGİLİ GÖREVLER VERİLEMEZ
C- Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik Hizmetleri Yönetmeliği Taslağının "Sınıf rehber öğretmeninin görevleri" başlıklı 35. maddesi 1. fıkrası (h) bendindeki hükümler şu şekildedir.
Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik Hizmetleri Yönetmeliği Taslağının "Sınıf rehber öğretmeninin görevleri" başlıklı 35. maddesi 1. fıkrası (h) bendindeki; "Eğitim kurumu müdürünün rehberlik hizmetleri ile ilgili vereceği diğer görevleri yapar." hükümlerini yasalar ışığında incelersek;
Rehber Öğretmen (Psikolojik Danışman): Eğitim-Öğretim kurumlarındaki rehberlik ve psikolojik danışma servisleri ile rehberlik ve araştırma merkezlerinde öğrencilere rehberlik ve psikolojik danışma hizmeti veren, üniversitelerin psikolojik danışma ve rehberlik ile eğitimde psikolojik hizmetler alanında lisans eğitimi almış personelidir.
Sınıf Rehber Öğretmeni ise Eğitim-Öğretim kurumlarında bir sınıfın rehberlik hizmetlerini yürüten ve rehberlik saatlerine giren ilköğretim kurumlarında şube rehber öğretmenini, orta öğretim kurumlarında ise sınıf öğretmenidir.
Rehberlik eğitimi almamış bir öğretmene rehberlik hizmetleri ile ilgili görevler verilemez.
Dolayısıyla Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik Hizmetleri Yönetmeliği Taslağının "Sınıf rehber öğretmeninin görevleri" başlıklı 35. maddesi 1. fıkrası (h) bendindeki; "Eğitim kurumu müdürünün rehberlik hizmetleri ile ilgili vereceği diğer görevleri yapar." hükümleri ile Sınıf Rehber Öğretmenlerinin her işi yapar hale getirilmesi, angarya görevler yüklenmesi ve yapılacak görevlerin yöneticinin keyfiyetine bırakılması yukarıda yer verdiğimiz Anayasamızda ve Uluslararası Sözleşmelerde yer alan "Angarya Yasaktır." hükümlerine aykırılık teşkil etmektedir.
4- SINIF REHBER ÖĞRETMENLİĞİ OLMAYAN ÖĞRETMENLERE ANGARYA OLARAK REHBERLİK HİZMETLERİ İLE İLGİLİ GÖREVLER VERİLEMEZ
D- Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik Hizmetleri Yönetmeliği Taslağının "Diğer öğretmenler" başlıklı 36. maddesi 1. ve 2. fıkrasındaki hükümler şu şekildedir.
Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik Hizmetleri Yönetmeliği Taslağının "Diğer öğretmenler" başlıklı 36. maddesi 1. ve 2. fıkrasındaki; "1. Sınıf rehber öğretmenliği olmayan öğretmenler, gerektiğinde rehberlik servisinin planlaması doğrultusunda rehberlik çalışmalarına destek sağlar.
2. Eğitim kurumu müdürünün vereceği, rehberlik hizmetleri ile ilgili görevleri yapar." hükümlerini yasalar ışığında incelersek;
Sınıf Rehber öğretmeni olarak görev verilen öğretmenlerin ek ders görevi; Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Kararın "Ek ders görevi" başlıklı 6. maddesi 5. fıkrasındaki; "(5) Okul öncesi ve sınıf öğretmenleri ile bölüm, atölye ve laboratuvar şefliği görevi verilen öğretmenler hariç olmak üzere, örgün eğitim kurumlarında ilgili mevzuatında belirtilen sosyal etkinlik faaliyetlerinde danışman öğretmen olarak görevlendirilen öğretmenler ile sınıf veya şube sorumluluğu verilen sınıf/şube rehber öğretmenlerinin bu görevlerinin haftada 2 saati ek ders görevi sayılır. Bu dersler, ders dağıtım çizelgesinde "Öğrenci Sosyal ve Kişilik Hizmetleri" adıyla gösterilir. Bu kapsamda aynı kişiye hem danışman öğretmenlik hem de sınıf/şube rehber öğretmenliği görevi verilmesi halinde sadece bir görev için ek ders ücreti ödenir." hükümlerinde yer almakta buna göre Sınıf Rehber Öğretmeni olarak görev verilen öğretmenlere 2 saat ek ders ücreti ödenmektedir.
Bu hükümler ışığında; karşılığında herhangi bir ücret ödenmeden Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Kararın "Ek ders görevi" başlıklı 6. maddesi 5. fıkrasındaki hükümlere aykırı olarak Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik Hizmetleri Yönetmeliği Taslağının "Diğer öğretmenler" başlıklı 36. maddesi 1. fıkrasındaki; "1. Sınıf rehber öğretmenliği olmayan öğretmenler, gerektiğinde rehberlik servisinin planlaması doğrultusunda rehberlik çalışmalarına destek sağlar." hükümleri ile Sınıf Rehber Öğretmenliği olmayan öğretmenlere angarya olarak rehberlik hizmetleri ile ilgili görevler verilemez.
Dolayısıyla Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik Hizmetleri Yönetmeliği Taslağının "Diğer öğretmenler" başlıklı 36. maddesi 2. fıkrasındaki; "2. Eğitim kurumu müdürünün vereceği, rehberlik hizmetleri ile ilgili görevleri yapar." hükümleri ile Sınıf Rehber Öğretmenliği olmayan öğretmenlerin her işi yapar hale getirilmesi, angarya görevler yüklenmesi ve yapılacak görevlerin yöneticinin keyfiyetine bırakılması yukarıda yer verdiğimiz Anayasamızda ve Uluslararası Sözleşmelerde yer alan "Angarya Yasaktır." hükümlerine aykırılık teşkil etmektedir.
5- REHBER ÖĞRETMENLERE REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMADAKİ HİZMET ALANLARIYLA İLİŞKİSİZ KONULARDA GÖREV VERİLEMEZ
E- Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik Hizmetleri Yönetmeliği Taslağının "Rehberlik öğretmeninin görevleri" başlıklı 34. maddesi 1. fıkrası (ff) bendindeki hükümler şu şekildedir.
Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik Hizmetleri Yönetmeliği Taslağının "Rehberlik öğretmeninin görevleri" başlıklı 34. maddesi 1. fıkrası (ff) bendindeki; "1-Rehberlik öğretmeni aşağıdaki görevleri yapar: ff) Sınavlarda görev alabilir; belleticilik ve nöbet görevi yapar." hükümlerini pedagojik açıdan incelersek;
Rehber Öğretmenlerine hangi görevlerin verilemeyeceği; Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Yönetmeliğinin "Verilemeyecek Görevler" başlıklı 55. maddesindeki; "Eğitim-öğretim kurumlarındaki rehberlik ve psikolojik danışma servislerinde görevli psikolojik danışmanlara yönetim, büro işlerinde, ders, nöbet ve sınav gibi rehberlik ve psikolojik danışmadaki hizmet alanlarıyla ilişkisiz konularda görev verilemez. Ancak bu durum yönetici olarak atanmalarına engel teşkil etmez." hükümleri ile düzenlemiştir.
Mevcut yürürlükteki yönetmeliğin mantığı rehberlik ve psikolojik danışmadaki hizmet alanlarıyla ilişkisiz konularda Rehber Öğretmenlerine görev verilmez üzerine kurulmuş iken bu madde değiştirilerek rehber öğretmenlere "Sınavlarda görev alabilir; belleticilik ve nöbet görevi yapar." hükümleri ile rehberlik ve psikolojik danışmadaki hizmet alanlarıyla ilişkisiz konular olan sınav, belleticilik ve nöbet görevi öngörülmektedir.
Milli Eğitim Bakanlığı bu görevleri yapan öğretmen bulmakta herhangi bir sıkıntı çekmemesine karşılık rehberliğin mantığına aykırı olarak bu görevlerin taslak yönetmeliğe konulmasına bir anlam verilememektedir.
Buna karşılık yeni hazırlanan taslak yönetmelik, okullardaki öğrenci merkezli eğitim anlayışını temelinden baltalayacaktır. Yukarıda yer verdiğimiz üzere, halen yürürlükte bulunan yönetmelik, Psikolojik Danışman ve Rehber Öğretmenlere verilemeyecek görevleri belirgin bir şekilde ortaya koymaktadır. Burada açıkça vurgulanmaktadır ki; yönetim, büro işlerinde, ders, nöbet ve sınav gibi rehberlik ve psikolojik danışmadaki hizmet alanlarıyla ilişkisiz konular Okul Rehberlik Hizmetlerinin hassasiyetine uygun olarak belirginleştirilmiştir.
Psikolojik Danışman ve Rehber Öğretmene "Nöbet" görevi verirseniz, çocuğun kendisini tam anlamıyla güvende hissettiği ve rahat bir şekilde ifade ettiği önemli bir uzmanı sıradanlaştırır ve otorite figürü haline getirirsiniz. Ergenliğe girmek üzere veya girmiş olan 11 yaşında bir kız çocuğu açısından olayın değerlendirilmesi çok daha anlamlı olacaktır.
Teneffüste kendisine "koşma, gürültü yapma, çabuk içeri gir!" gibi emir etkili ifadeleri kullanan birisine, özel halinden dolayı rahatsızlığını dile getirmesini bekleyemezsiniz. Öğrenci ile psikolojik danışman ve rehber öğretmen arasındaki en önemli bağın güven ve terapötik ilişki olduğu unutulmamalıdır.
Yine okul içi sınavlarda görev verdiğiniz bir Psikolojik Danışman ve Rehber Öğretmen doğal olarak sınav kurallarının uygulandığını denetlemek için sınıfta olacaktır. Kural ihlali ortaya çıktığında sürecin gereği olarak öğrenciyi disiplin kuruluna sevk etmesi gerekecektir. Okul Psikolojik Danışmanı ve Rehber öğretmenini böyle bir uygulamaya mecbur bırakırsanız, başka bir olayda hassas bir konunun içeriğine yönelik çalışma yapmasını ve bu öğrenci üzerinde olumlu bir katkı yapmasını bekleyemezsiniz. İnsan psikolojisi ve bilhassa ergenin iç dünyası size kapılarını tamamen kapatacaktır.
Bu değerlendirmeler ışığında söylemeliyiz ki, alanında gerçekten uzmanlık isteyen çalışmaları yürüten hiç bir Psikolojik Danışman ve Rehber Öğretmen, mesai saati kavramına takılmamaktadır. Bir öğrenciyle hassas bir görüşme yaparken veya gözü yaşlı bir anneyi dinlerken, "Mesaim doldu, yarın devam edelim" demek gibi bir davranış sergilemelerinin mümkün olmadığı ve olmayacağı bilinmelidir. Okul Rehberlik Servisi her zaman için öğrenci-veli-öğretmen görüşmelerine açık olmak zorundadır. Nöbet saatinde kapıyı kilitleyip nöbete gitmek veya sınavda görevliyken gelişen bir olaya müdahil olmak için sınavın bitmesini beklemek gibi bir zorlayıcı unsurlarının olmaması gerekmektedir.
Dolayısıyla Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik Hizmetleri Yönetmeliği Taslağının "Rehberlik öğretmeninin görevleri" başlıklı 34. maddesi 1. fıkrası (ff) bendindeki; "1-Rehberlik öğretmeni aşağıdaki görevleri yapar: ff) Sınavlarda görev alabilir; belleticilik ve nöbet görevi yapar." hükümleri ile pedagojik açıdan Rehber Öğretmenlere rehberlik ve psikolojik danışmadaki hizmet alanlarıyla ilişkisiz konularda görev verilemez.
6- REHBER ÖĞRETMENLERE RESEN AİLE REHBERLİĞİ, AİLE, EV VE HASTANE ZİYARETLERİ GÖREVİ VERİLEMEZ
G- Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik Hizmetleri Yönetmeliği Taslağının;
"Aile rehberliği" başlıklı 14. maddesindeki hükümler şu şekildedir.
"Rehberlik öğretmeninin görev ve sorumlulukları" başlıklı 23. maddesi 1. fıkrası (j) bendindeki hükümler şu şekildedir.
"Rehberlik öğretmeninin görevleri" başlıklı 34. maddesi 1. fıkrası (n) ve (s) bendindeki hükümler şu şekildedir.
Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik Hizmetleri Yönetmeliği Taslağının "Aile rehberliği" başlıklı 14. maddesindeki, "Rehberlik öğretmeninin görev ve sorumlulukları" başlıklı 23. maddesi 1. fıkrası (j) bendindeki, "Rehberlik öğretmeninin görevleri" başlıklı 34. maddesi 1. fıkrası (n) ve (s) bendindeki hükümler kısaca aile rehberliği, aile, ev ve hastane ziyaretlerini kapsamaktadır. Bu hükümleri yasalar ışığında incelersek;
1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu'nun "Öğretmenlik" başlıklı 43. maddesi 1. fıkrasındaki; "Öğretmenlik, Devletin eğitim, öğretim ve bununla ilgili yönetim görevlerini üzerine alan özel bir ihtisas mesleğidir." hükümlerine göre; öğretmenlik Devletin eğitim, öğretim ve bununla ilgili yönetim görevlerini üzerine alan özel bir ihtisas mesleğidir.
Ayrıca 12.01.1961 tarih ve 10705 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 222 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanununun 44. maddesindeki; "Öğretmenler kanunlarla kendilerine verilen işlerden başka, meslek dışı her hangi bir görevle yükümlü tutulamazlar." hükümlerine göre; öğretmenlik mesleği dışında kendilerine verilen işlerden başka, meslek dışı her hangi bir görevle yükümlü tutulamazlar.
Yukarıdaki mevzuat hükümlerine göre; Rehber Öğretmenlere resen aile rehberliği, aile, ev ve hastane ziyaretleri görevi verilmesi yasal değildir.
Dolayısıyla Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik Hizmetleri Yönetmeliği Taslağının "Aile rehberliği" başlıklı 14. maddesindeki, "Rehberlik öğretmeninin görev ve sorumlulukları" başlıklı 23. maddesi 1. fıkrası (j) bendindeki, "Rehberlik öğretmeninin görevleri" başlıklı 34. maddesi 1. fıkrası (n) ve (s) bendindeki hükümler ile Rehber Öğretmenlere resen aile rehberliği, aile, ev ve hastane ziyaretleri gibi görevler yüklenmesi yukarıda yer verdiğimiz Anayasamızda ve Uluslararası Sözleşmelerde yer alan "Angarya Yasaktır." hükümlerine aykırılık teşkil etmektedir.
7- REHBER ÖĞRETMENLERE RESEN KORUYUCU VE DESTEKLEYİCİ DANIŞMANLIK TEDBİRİ VERİLEN ÇOCUKLARA YÖNELİK GÖREVLER YÜKLENEMEZ
H- Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik Hizmetleri Yönetmeliği Taslağının;
"Danışmanlık tedbiri uygulamaları" başlıklı 13. maddesindeki hükümler şu şekildedir.
"Rehberlik hizmetleri bölümü ve görevleri" başlıklı 18. maddesi 2. fıkrası (o) bendindeki hükümler şu şekildedir.
"Rehberlik öğretmeninin görev ve sorumlulukları" başlıklı 23. maddesi 1. fıkrası (d) bendindeki hükümler şu şekildedir.
"Rehberlik öğretmeninin görevleri" başlıklı 34. maddesi 1. fıkrası (aa) bendindeki hükümler şu şekildedir.
Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik Hizmetleri Yönetmeliği Taslağının "Danışmanlık tedbiri uygulamaları" başlıklı 13. Maddesindeki, "Rehberlik hizmetleri bölümü ve görevleri" başlıklı 18. maddesi 2. fıkrası (o) bendindeki, "Rehberlik öğretmeninin görev ve sorumlulukları" başlıklı 23. maddesi 1. fıkrası (d) bendindeki, "Rehberlik öğretmeninin görevleri" başlıklı 34. maddesi 1. fıkrası (aa) bendindeki hükümler kısaca koruyucu ve destekleyici danışmanlık tedbiri verilen çocuklara yönelik görevleri kapsamaktadır. Bu hükümleri yasalar ışığında incelersek;
Hükümlünün eğitim kurumu veya programına devam etmesi kararları ile birlikte Rehber görevlendirilmesi kararının verilmesi halinde, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunun "Hapis cezasının ertelenmesi" başlıklı 51. maddesinin 5. fıkrasındaki; "(5) Mahkeme, denetim süresi içinde hükümlüye rehberlik edecek bir uzman kişiyi görevlendirebilir. Bu kişi, kötü alışkanlıklardan kurtulmasını ve sorumluluk bilinciyle iyi bir hayat sürmesini temin hususunda hükümlüye öğütte bulunur; eğitim gördüğü kurum yetkilileri veya nezdinde çalıştığı kişilerle görüşerek, istişarelerde bulunur; hükümlünün davranışları, sosyal uyumu ve sorumluluk bilincindeki gelişme hakkında üçer aylık sürelerle rapor düzenleyerek hakime verir." hükümleri,
5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun "Koşullu salıverilme" başlıklı 107. maddesinin 9. fıkrasındaki; "(9) Hakim, denetim süresinde hükümlüye rehberlik edecek bir uzman kişiyi görevlendirebilir. Bu kişi, kötü alışkanlıklar edinebileceği çevrelerden uzak kalması ve sorumluluk bilinciyle iyi bir hayat sürmesini temin hususunda hükümlüye öğütte bulunur; eğitim gördüğü kurum yetkilileri veya yanında çalıştığı kişilerle görüşerek, istişarelerde bulunur; hükümlünün davranışları, sosyal uyumu ve sorumluluk bilincindeki gelişme hakkında üçer aylık sürelerle rapor düzenleyerek hakime verir." hükümleri,
15.7.2005 Tarih ve 17926 Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 5395 Sayılı Çocuk Koruma Kanununun "Soruşturma" başlıklı 2. maddesindeki; "(2) Çocuğun ifadesinin alınması veya çocuk hakkındaki diğer işlemler sırasında, çocuğun yanında sosyal çalışma görevlisi bulundurulabilir." hükümlerine göre ifadesi alınan çocukların yanında "Sosyal çalışma görevlisi" bulundurulmalıdır.
"Sosyal çalışma görevlisi" ise Psikolojik danışmanlık ve rehberlik, psikoloji, sosyoloji, çocuk gelişimi, öğretmenlik, aile ve tüketici bilimleri ve sosyal hizmet alanlarında eğitim veren kurumlardan mezun meslek mensuplarından birisidir.
Dolayısıyla Adalet Bakanlığı hükümlüye rehberlik etmek ve çocukların ifadesinin alınması işlerini yerine getirmek için personel istihdam etmek zorundadır.
Fakat yukarıdaki kanunlarda belirtilen görevleri yerine getirmek üzere Milli Eğitim Bakanlığına bağlı il ve ilçe milli eğitim müdürlükleri tarafından Rehber Öğretmenler görevlendirilmektedir.
Bu görevleri yerine getirmek üzere Rehber Öğretmenlerin özellikle mesai saatleri dışında Adalet Bakanlığına bağlı kurumlarda resen görevlendirilmeleri yasal değildir.
Bu görevleri kabul eden Rehber Öğretmenlere ise 5395 Sayılı Çocuk Koruma Kanununun "Soruşturma" başlıklı 2. maddesindeki; "(2) Çocuğun ifadesinin alınması veya çocuk hakkındaki diğer işlemler sırasında, çocuğun yanında sosyal çalışma görevlisi bulundurulabilir." hükümlerine göre ifadesi alınan çocukların yanında "Sosyal çalışma görevlisi" bulundurulmalıdır.
"Sosyal çalışma görevlisi" ise psikolojik danışmanlık ve rehberlik, psikoloji, sosyoloji, çocuk gelişimi, öğretmenlik, aile ve tüketici bilimleri ve sosyal hizmet alanlarında eğitim veren kurumlardan mezun meslek mensuplarından birisidir.
Aynı Kanunun "Sosyal Çalışma Görevlileri" başlıklı 33. maddesi (3) fıkrasındaki; "(3) Bu görevlilerin bulunmaması, görevin bunlar tarafından yapılmasında fiili veya hukuki bir engel bulunması ya da başka bir uzmanlık dalına ihtiyaç duyulması gibi durumlarda, diğer kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanlar ile serbest meslek icra eden birinci fıkrada öngörülen nitelikleri haiz kimseler de sosyal çalışma görevlisi olarak görevlendirilebilirler." hükümleri nedeniyle Rehber Öğretmenler görevlendirilmektedir.
Yine aynı Kanunun "Sosyal çalışma görevlilerinin görevleri" başlıklı 34. maddesi (3) fıkrasındaki; "(3) Sosyal çalışma görevlilerinin, görevleri sırasında yaptıkları ve hakim tarafından takdir edilen masrafları Cumhuriyet başsavcılığının suçüstü ödeneğinden ödenir." hükümlere göre de Sosyal Çalışma Görevlisi olarak görevlendirilen Rehber Öğretmenlere ücret ödenmesi gerekmektedir.
Bu bilgiler ışığında Sosyal Çalışma Görevlisi olarak görevlendirilen Rehber Öğretmenlere görevlendirildiği çocuğun adresine giderek eğitim ve danışma tedbiri uygulayabilmesi için araç temin edilmesi, araç temin edilemiyorsa yol masraflarının ödenmesi ayrıca 5395 Sayılı Çocuk Koruma Kanununun "Sosyal çalışma görevlilerinin görevleri" başlıklı 34. maddesi (3) fıkrası uyarınca hakim tarafından takdir edilen ücretin ödenmesi gerekmektedir.
Dolayısıyla Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik Hizmetleri Yönetmeliği Taslağının "Danışmanlık tedbiri uygulamaları" başlıklı 13. Maddesindeki, "Rehberlik hizmetleri bölümü ve görevleri" başlıklı 18. maddesi 2. fıkrası (o) bendindeki, "Rehberlik öğretmeninin görev ve sorumlulukları" başlıklı 23. maddesi 1. fıkrası (d) bendindeki, "Rehberlik öğretmeninin görevleri" başlıklı 34. maddesi 1. fıkrası (aa) bendindeki hükümleri ile Rehber Öğretmenlere resen koruyucu ve destekleyici danışmanlık tedbiri verilen çocuklara yönelik görevler yüklenmesi yukarıda yer verdiğimiz Anayasamızda ve Uluslararası Sözleşmelerde yer alan "Angarya Yasaktır." hükümlerine ve aykırılık teşkil etmektedir.
Son söz; Taslak hazırlanırken, başta alanla ilgili STK'lar ve sendikalar olmak üzere alanda söz sahibi olan ve bilimsel altyapıya vakıf paydaşlardan ve alanda görev yapan psikolojik danışman ve rehber öğretmenlerden de faydalanılması gerektiği kanaatindeyiz.
Gözümüzden kaçan hususları lütfen yorumlarda belirtiniz.
